Hüseyinzade Ali Turan

“Sizlersiniz ey kavm-i Macar bizlere ihvan
Ecdadımızın müştereken menşei Turan
Bir dindeyiz biz, hepimiz hakperestan
Mümkün mü ayırsın bizi İncil ile Kur’an
Cengizleri titretti şu afak-ı seraser
Timurları hükmetti şehinşahlara yekser
Fatihlerine geçti bütün kisver-i kayser”
Ziya Gökalp, Hüseyinzade Ali Bey’in Turan adlı bu manzumesinin Turancılığın ilk tecellisi olduğunu söylüyor. Peki kimdir, nedir bu Hüseyinzade Ali Turan Bey?
Kendisi 1864 yılında Azerbaycan’ın Salyan kasabasında doğmuş olup tahsilini Osmanlı’da tıp üzerine tamamlamıstır. İttihat ve Terakki üyesidir. Kurucularından olduğu fikirde pek ön plana çıkmamış, fikir adamı olarak kitleleri peşinden sürüklememiş, zannediyorum ki zaten bunu istememiş, daha çok fikir adamları üzerine doğrudan tesir etmiştir. Düşünceleri Turan ülküsünün ve Türkçülük mefkuresinin yeni filizlenmeye başladığı bir dönemin ürünü olduğu için taklitten uzak, özgündür. Boyculuğa, mezhepçiliğe şiddetle karşı çıkmış, ortak edebi lisan harekatının yılmaz savunucusu olmuştur. Yaşadığı dönemlerde esaretle boğuşan Türk yurtlarından yükselen “Elimizi semaya kaldırarak yalvarıyoruz, bizi Rus zincirinden kurtarınız.” feryadını Dünya’ya duyurmak için uğraşmış, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kuruluşunda da çalışmıştır. Türk Ocağı’nın ve Türk Yurdu’nun kurucularındandır.
Yani kandaşlarım özet geçecek olursak, özet geçilmeyecek bir adamdır. Bize bıraktığı kutlu mirasa kıyısından köşesinden sahip çıkabiliyorsak ne mutlu bizlere!