20 Ocak (Yanvar) Katliamı

Sovyetler Birliği 1989’da dağılma sürecine girdi. Azerbaycan’da “Kara Yanvar”a giden yol da o günlerde döşenmeye başladı. Sovyetler Birliği’nin her yanında yükselen bağımsızlık seslerinin arasında Ermenistan’ın Azerbaycan’ın topraklarına yönelik talepleri artıyordu. 9 Ocak 1990’da, Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermeniler, Ermenistan’a bağlanma kararı aldı. Karabağ’da yaşayan Azeriler de bölgeden göçe zorlandı. Bu karar Azerbaycan’da tepkiyle karşılandı. Ama Sovyetler Birliği yönetimi sessizdi. Azeriler, Bakü’nün Azadlık Meydanı’na akın etti. Uzun süreli mitingler başladı. Şehirde yaşayan Ermenilerle Azeriler arasında da çatışmalar oldu. Bakü’de Azadlık Meydanı’nda mitingler sürerken, 19 Ocak’ı 20 Ocak’a bağlayan gece Sovyet tankları 26 bin askerle birlikte şehre girdi. Telefon hatları ve televizyon yayınları, yani kentin dünyayla iletişimi kesildi. Bu, yaşanacakların habercisiydi. Üç günün sonunda Kızılordu geride bir katliam bıraktı. Azerbaycan resmi rakamlarına göre, Bakü’de hayatını kaybedenlerin sayısı 132’ydi. Gence, Lenkeran ve diğer bölgelerde de 15 kişi öldürüldü. 612 kişi yaralandı, 841 kişi de hapse atıldı. 

Moskova, Bakü’de, Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını isteyen tüm cumhuriyetlere bir göz dağı vermek istemişti. Ama bu, ters tepti. Cenaze törenleri de Sovyetler Birliği karşıtı gösterilere dönüştü. Bağımsızlık talepleri arttı. Rus askerleri çekildikten sonra Azerbaycan, 1991’de zaten dağılma sürecinde olan Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazandı.