Uygur adının anlamı 974’te yazılan Çince bir eserde şahin süratiyle dolaşan ve hücum eden şeklinde açıklanmaktadır. Fakat bunun bir yakıştırma olduğu bellidir. Etimolojik olarak Uygur adının uy (takip etmek) + gur (Salgur gibi) tarzında ortaya çıktığı ileri sürülmüş ise de, o tarihlerde kullanılan Türkçede de “takip etmek” manasındaki eylem kökünün “ud-” biçiminde olduğu antitezinden hareketle sözcüğün oy (oymak, baskı yapmak) + gur ve kuvvetli bir olasılıkla uy (akraba, müttefik)+ gur şeklinde türediği savunulmaktadır. Nitekim tarihsel süreçte ortaya çıkan “On Uygur” federatif adının “On Müttefik” manasına kullanılmış olma olasılığı tarihsel gerçeklik açısından ağır basar.
Uygur adıyla ilgili bir diğer mes’ele ise İslam kaynaklarında her zaman ve Çin kaynaklarında bazen kendilerine verilen Dokuz Oğuz adının kökeni ve ne şekilde ortaya çıktığıdır. Aslında Uygurlardan ayrı bir budun (boylar birliği, ulus) olan dokuz Oğuzlar, Göktürk siyasi otoritesinin dayandığı topluluk idi. Bu anlamda ayrı bir etnik yapı oluşturmayıp bizâtihî Türk budununu oluşturan boylara verilen isimdi.
Zaten Çin kaynaklarında kendilerinden Türklerin dokuz kabilesi, Göktürklerden ise “dokuz kabilenin Türkleri” diye bahsedilmesi; nitelik yönünden benzerliği ortaya koymaktadır. İşte bu Dokuz Oğuz boylarına -başka bir deyişle- dokuz adet Oğuz boyuna, dokuz oymaktan oluşan- Uygur boyunun eklenmesiyle “On-Uygur” denilen siyasal birlik ortaya çıkmıştır ve böylece Uygur adı ile Dokuz Oğuz adı birlikte ve bazen karıştırılarak kullanıla gelmiştir.
Kaynak: V. Minorsky Uyghurs Cilt 4 Sayfa 275-305
Uygur adı muhtemelen Ogur özel adının değişik okunuşudur. Bu da Oğuz’a denk gelir. Yani hepsi aynı kavim.
Kazım Mirşan üstadın söylediği gibi zaten Oğuz dil grubu ile Uygur dil grubu Kıpçak dil grubuna nazaran daha çok benzeşir.
Artık anlaşılıyor ki Oğuz, Uz, Guz, Ogur, Gur, Uygur, Gut özel adları aynı kavmi anlatan değişik dönemlerde tanımlanan özel adlar. Bazısında baştaki sesli harf düşüyor, diğerlerinde de ortadaki sessiz harfler kaynıyor. Türkçe çok hızlı değişen, gelişen, dinamik bir dil olduğu için ses değişimleri de kaçınılmaz.
Önlerine de sayılar ya da renk tanımları gelince de dilbilimcilerce çözülmesi zorlaşıyor.
Tarihteki İskitler, Hunlar, Uygurlar, Oğuzlar aslında hep aynı kavimdir. Türk ise bu kavmin özelleşmiş adıdır.