Alp Er Tunga

Alper Tunga Kimdir?

Alp Er Tunga´nın M.Ö. 7. yüzyılda yaşamış, çok sevilen, kahraman bir Türk hükümdarı olduğunu biliyoruz. Belgeler onun “Türk Beyleri içinde adı ve kut´u ile tanınmış, bilgili, erdemli, büyük illeri elinde tutan, birçok kavme hükmeden…” bir hakan olduğunu söylüyor. Bu Alp hükümdarın idaresindeki devletin de Saka Türk imparatorluğu olduğunu söyleyen tarihçiler çoğalmıştır. Bu devletin adı belki onun adıyla ya da babası Peşeng Kağan adıyla söyleniyordu. İranlılar Peşeng´e Turanlıların hükümdarı (yani Türklerin hükümdarı), Alp Er Tunga´ya da Afrâsyâb diyorlardı. Afrâsyâb´ın Alp Er Tunga olduğunu hem Kutatgu-Bilig, hem de Divan-û Lügatit Türk bildiriyor. Afrâsyâb, eski İranlıların kötülük ilahlarına verdikleri isimdir. Belki Alp Er Tunga onları çok yıldırdığı için ona bu ismi verdiler. Alp Er Tunga, İran (Med) hükümdarı Keyhüsrev tarafından bir ziyafete çağrılarak hile ile öldürülmüştü. Bu olay M.ö. 624 (veya 625, 626) yılında meydana geldi. Asur kaynaklarında Maduva, Heredot´ta Madyes olarak geçen kahramanın da Alp Er Tunga´dan başkası olmadığı anlaşılıyor. Cüveyni ona Bükü Han, Mercanî ise Bükü Han bin Pişing (Peşeng) diyor. Türklerin onu destanlaştırdıkları şüphesizdir. Fakat bu destan zamanımıza ulaşmamış, yalnız, destanın son bölümü olduğu anlaşılan sagu (ağıt) dan bazı mısralar Divan-û Lugat-it Türk´te verilmiş bulunuyor. Alp Er Tunga´nın adından ve kahramanlığından çeşitli milletlerin tarihinde söz edilmesine rağmen, bu bilgiler onun başında bulunduğu devlet hakkında (şimdilik) yeterli bilgi veremiyor. Alp Er Tunga öldi mü? Isız ajun kaldı mu? Ödlek öçin aldı mu? Emdi yürek yırtılur. Ödlek yırag közetti. Oğrun tuzağ uzattı. Begler begin azıttı. Kaçsa kah kurtulur? Begler atın urgurup. Kadgu anı turgurup. Mengzi yüzi sargarup. Korkum angar türtülür. Uluşıp eren börleyü. Yırtıp yaka urlayu. Sıkrıp üni yırlayu. Sığtap közi örtülür. Könglüm için ötedi. Yitmiş yaşıg kartadı. Kiçmiş ödig irtedi. Tün kün kiçip irtelür.