Simcuri Hanedanlığı hakkında bilgi

Simcuri Hanedanı, tarihin tozlu sayfaların unutulmaya yüz tutmuş Türk hanedanlardan biridir. Sadece birkaç kıymetli tarihçimiz tarafından öğrendiğimiz Simcuri devleti, Samaniler adına Horasan bölgesinde valilik yapan Müslüman Türk hanedanlarından biridir.

Mezkûr hanedanın kurucusu Ebu İmran Simcuri ed- Devati’dir. Samani hükümdarı İsmail b. Ahmed’in gulamı yani kölesiydi. Samanilerin sistan civarını ele geçirmesiyle birlikte, bu bölge Simcuri Hanedanı’na bırakıldı. 913 yılında Samani valisi Emir Ahmed b.İsmail’in öldürülmesiyle çıkan kargaşada Ayyarların baskısına karşı koyamayan Sistan valisi Simcur, Kuhistan’a çekilmek zorunda kaldı. Bölgeye daha sonra Salih el Mansur ele geçirdi. 916 yılında ordusunu toparlayan Simcur sistan hâkimiyetini tekrar eline aldı. 921 Tebaristan (şimdiki Mazenderan, Gülistan ve Gilan eyaletlerini içine alan İran’daki tarihi bölge) Zeydilerinden Leyla b. Numan’ın Karatekini mağlup etti ve Hasan b. Kasım ed-Dai adına hutbe okuttu. Bunu üzerine Nasır Simcur’un içinde bulunduğu bir orduyla Leyla b. Numan’ın üzerine yürüdü ve leyla b. Numan öldürüldü. Hasan b. Kasım ed-Dai’nin üzerine gönderilen 4000 kişilik süvari birliklerinin başında Simcur bulunuyordu. 923 yılındaki savaşı kazanda Makan b. Kaki’nin önlerinde yenilgiye uğradı ve Cürcan’ı ( İran’ın kuzeydoğusunda yer alan Gülistan Eyaleti’nin yönetim merkezi konumunda bulunan şehirdir) terketti. En son görev yeri Herat olan Simcur’un yerine oğlu İbrahim geçti.

İbrahim ilk görevi Nasır b. Ahmedin komutasında Kirman’a gönderilen ordunun içinde yer olmak oldu. Daha sonra Cürcan şehrine vali tayin edildi. 942-43 yıllarına kadar burada görevleri sürdüren İbrahim, daha sonra Nişabur valiliğine tayin edildi. Fakat Ebu Ali b. Muhtaç isyan ederek Nişabur taraflarını ele geçirdi. Bu olay sonucu ölen İbrahim’in yerine oğlu Ebu’l Hasan Muhammed geçti. Ebu’l Hasan Muhammedîn ilk görevi Nişabur şahneliği olarak bilinmektedir. Daha sonra Horasan sipehsalarlığı olarak görev yapmıştır. Şikâyetler üzerine görevinden azledilse de daha sonra tekrar görevi alarak tekrar faaliyetlere başladı. İlk olarak Büveyhi Samani ilişkileri düzene sokan Ebu’l Hasan Muhammed, daha sonra Saffari–Samani ilişkilerinin çözülmesinde başrol oynamış, Samani devletine büyük hizmetlerde bulunmuştur. 989 yılında vefat eden Ebu’l Hasanın yerine oğlu Ali Muhammed geçti.

Babasının sağlığında siyaseten aktif görevlerde bulunmuştur. Samani devleti içinde artan Simcuri devletinin etkinliğini kırmak isteyen II. Nasır horsan sipehsaları olarak Faik El Hassayı atadı. Bunu hazmedemeyen Ali Muhammed Faik ile karşı karşıya geldi ve Faik’in ordusunu mağlup etti. Bu olay üzerine kendine menşur bayrak ve hilat gönderen II. Nasır, ona İmam-üd Devle lakabını verdi. Bastırılan paralarda Emir’ül Ümera unvanını kullandı. Bağımsız hareket etmeye başlayan Simcuri Hanedanı üyesi Ebu Ali, Karahanlılar ile ilk ittifakı sonuç getirmedi. Eski düşmanı Faik ile birlikte hareket etmeye başlayan Ebu Ali II. Nasır’ın Sebüktegin’den yardım istemesine neden oldu. Sebüktegin ve Ebu Elinin ordusu karşı karşıya geldi ve bu savaştan Sebüktegin zaferle ayrılan taraf oldu.

Devletin son hanedanı Ebu’l Kasım Ali b. Ebu’l Hasan Muhammed, Sebüktegin ile 1002 yılında giriştiği savaşta esir edildi. Ölüm tarihi bilinmemektedir. Ölmesiyle birlikte Simcuriler siyaset ve tarih sahnesinden silinmiştir. Fakat Anadolu Selçuklu Devleti’nin hizmetinde Anadolu’da görev aldıkları kayıtlarda geçmektedir. Bunlardan biri de Taceddin es-Simcuridir.

Kaynaklar:
Erdoğan Merçil, Hindistan ve Afganistan’da Bir Türk Devleti Gazneliler